Opis

Kopalnia Zolfara Cozzo Disi (kopalnia Cozzo Disi) to kopalnia siarki znajdująca się w prowincji Agrigento, w pobliżu gminy Casteltermini, a dokładnie w środku doliny Valle del Platani.

Kopalnia została zbudowana w Montelongo, którego właścicielem była rodzina Bastiglia. Datę założenia ustala się przed rokiem 1839.

Po odkryciu złoża mineralnego i przejściu własności z Bastiglii na Pace, miejsce wydobycia stało się jedną z najważniejszych ważnych włoskich kopalni siarki, a także ostatnią, która została zamknięta w 1988r, na mocy ustawy regionalnej nr 34. Pomimo zamknięcia, kopalnia siarki została utrzymana do 1993 roku, a później zaczęła powoli stawać się muzeum.

W 1991 roku Region Sycylii określił (ustawa regionalna nr 17) wytyczne do przekształcenia kopalni siarki w muzeum przemysłowe i archeologiczne, choć proces rewitalizacji nadal trwa.

Chociaż niekompletna i niedostępna, kopalnia Cozzo Disi jest już uznana za kluczowe dziedzictwo kulturowe Sycylii i część jej pierwotnego krajobrazu, wraz z kilkoma wytworami i archiwami, są do dyspozycji szerszej publiczności.

Jak już wspomniano, kopalnia Cozzo Disi powstała na terenie Casteltermini: właściciel, hrabia Bastiglia, rozpoczął prace wykopaliskowe w pierwszym kwartale XIX wieku, po tym jak zauważył warstwę siarki, która pojawiła się u podstawy Montelongo. Cozzo Disi szybko stało się jedną z najważniejszych działalności gospodarczych w rejonie Platani, choć naznaczone licznymi tragediami, m.in. największą włoską katastrofą górniczą w historii. Niestabilność miejsca powoli doprowadziła do jego zamknięcia w latach 80-tych.

4 lipca 1916 roku, gdy górnicy z Cozzo Disi i Serralongi (połączonych już w jeden zakład górniczy) pracowali, rozległ się potężny ryk: powtarzające się eksplozje spowodowane kontaktem siarczku, gazu kopalnianego i lamp płomieniowych niesionych przez samych robotników.
W wyniku nagłych wybuchów zginęło ponad 80 robotników. 

Próby ratunkowe były zarówno improwizowane, jak i nieudolne, a ponadto nieudane

W stronę transformacji i post-górniczego dziedzictwa kulturowego: Cozzo Disi Muzeum.
Cozzo Disi jest przykładem rewitalizacji, w zakresie dziedzictwa kulturowego kompleksu pogórniczego, naznaczonego jednak niepewnością organów publicznych i władz miejskich: teren pokopalniany wciąż czeka na pełną inaugurację na rzecz turystyki kulturalnej i społeczności lokalnej.
Muzeum Cozzo Disi zostało rzeczywiście ustanowione jako "dobro kultury o nieocenionej wartości" na mocy ustawy regionalnej nr 17 - 1991. Przez ponad 20 lat zarządzane było bezpośrednio przez Region Sycylii. Następnie powierzono je gminie Casteltermini (Agrigento).
W ciągu 20 lat działań rewitalizacyjnych zrealizowano 4 podziemne inwestycje i 1 interwencję w zakresie przebudowy powierzchni.
Pomimo tych inwestycji, kompleks nie jest dostępny dla mieszkańców i nie jest nie jest dostępny w całości jako dobro kultury.

W Cozzo Disi przejścia podziemne już istnieją i są w pełni dostępne: "wystarczyłoby oczyścić drogi dojazdowe i przyciągnąć potencjalnych zwiedzających".

Czego zatem brakuje?

Jak stwierdzają  mediatorzy kultury, którzy opiekują się m.in.Cozzo Disi, "turystyka górnicza w Europie zapewnia roczny przepływ ponad 200.000 odwiedzających, z kilkoma szczytami zarejestrowanymi w Belgii, Wielkiej Brytanii i Polsce".
Administracja publiczna nie potrafi czerpać przykładu z dobrych europejskich praktyk rewitalizacji terenów pokopalnianych.
Istnieje również kwestia czasu: obszary pokopalniane, takie jak Cozzo Disi są stale zagrożone powodzią. Bez odpowiednich środków zapobiegawczych grozi im całkowite zawalenie. "Byłaby to poważna strata, która bardzo skomplikowałaby przyszłość Muzeum, które dziś jest tylko częściowo ukończone": instytucja kultury byłaby zmuszona do definitywnej rezygnacji z najbardziej prestiżowej części swojego majątku, bez odpowiednich inwestycji.

Bibliografia

Infantino S., The sulfur mine and its people: Montelongo-Cozzo Disi,
Tipografia Paruzzo, Caltanissetta, 2005
https://www.facebook.com/cozzodisi/?ref=page_internal
Pictures’ Credits: Associazione Museo Miniera Cozzo Disi
(Casteltermini, AG, Italia)